WeerbaarNL: ‘We willen een community opbouwen met inspirerende initiatieven’

Overheden, burgers en bedrijven moeten de komende jaren veel meer doen om Nederland weerbaar te maken. Op het platform WeerbaarNL kunnen zij kennis ophalen en ervaringen met elkaar delen. Wat kunnen we de komende jaren van WeerbaarNL verwachten? Een interview met de initiatiefnemers Jaap Donker en Paul Gelton.

 Het staat als een paal boven water dat Nederland weerbaarder moet worden. “Er moet nog veel gebeuren”, zegt Paul Gelton, programmadirecteur versterken maatschappelijke weerbaarheid bij het NIPV. “We moeten bijvoorbeeld meer noodvoorraden aanleggen, investeren in de opgeschaalde zorg, investeren in transport en logistiek, noem maar op.”

 “Ik merk dat er een beweging op gang is gekomen. Op de NAVO-top is bijvoorbeeld afgesproken dat alle Europese landen 1,5% van hun bbp gaan besteden aan bredere defensie-gerelateerde zaken. Dat geld is onder andere bedoeld voor civiele paraatheid. Ik verwacht dat dit een extra impuls geeft om te investeren in weerbaarheid.”

 Jaap Donker, directeur van de veiligheidsregio Utrecht en namens de veiligheidsregio’s verantwoordelijk voor het programma Weerbaarheid, vult hem aan: “We zijn als overheid qua veiligheid erg lean ingericht. Maar tijdens een crisis heb je meer nodig, omdat je anders misgrijpt. Het is tijd om de spreekwoordelijke dijken te verhogen en dat vraagt om nieuwe investeringen. We moeten veel meer gaan doen dan we gewend zijn.”

 Welke rol gaat WeerbaarNL daarbij spelen?
Paul: “We moeten niet alleen investeren in middelen, maar ook in menskracht. Dat kunnen we als overheid niet alleen. Het is belangrijk dat we veel meer vrijwilligers aan ons binden, en dat we dit echt samen met de burgers en maatschappelijke organisaties gaan doen. Je noemt dat de Whole of Society-aanpak.” 

Jaap: “We zien al goede initiatieven, maar we zien ook dat veel overheden nog worstelen met dit vraagstuk. Daarom hebben we het platform WeerbaarNL opgezet. WeerbaarNL is een community waar maatschappelijke organisaties, overheden en bedrijven elkaar vinden. Ze kunnen hier kennis en ervaringen met elkaar delen. Het zorgt ervoor dat 342 gemeenten, 25 veiligheidsregio’s en veel andere organisaties niet allemaal zelf het wiel uit hoeven te vinden, maar dat ze elkaar inspireren en voorbeeldmateriaal vinden.”

 Uit welke onderdelen bestaat WeerbaarNL?
“We runnen het platform vanuit het NIPV samen met de veiligheidsregio’s en de VNG. We hebben een kennishub. Dit is een gedeelte op onze website waar we rapporten over weerbaarheid verzamelen en delen. Dit zijn rapporten van kennisinstituten zoals TNO, The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), Instituut Clingendael, NIPV en RIVM. Daarnaast heeft WeerbaarNL ook een fysiek gedeelte. We hebben de afgelopen periode met veel stakeholders scopingsessies gehouden.

 Mensen en organisaties die een onderdeel willen worden van de community kunnen zich aanmelden voor het vervolg op deze sessies en kunnen op de hoogte blijven via onze nieuwsbrief of LinkedIn. Ook heeft onze website een interactief gedeelte waar mensen vragen kunnen stellen.” 

Hoe loopt het tot nu toe?
Paul: "Er is veel belangstelling. We hebben zo’n twee tot vier nieuwsartikelen per week die ons vanuit alle hoeken van het land worden aangedragen. Ook onze LinkedIn-community groeit hard. We zien veel interactie."

Jaap: “Kennisdeling is niet alleen belangrijk voor overheden onderling. We leggen binnen het platform ook de link met de landelijke overheid. Ik ben bijvoorbeeld zelf voorzitter van de landelijke tafel multi-dreiging. Daar werken we samen met Defensie en de politie aan verschillende scenario’s en zo analyseren we waar we elkaar moeten versterken. Het is goed om ook op landelijk niveau te weten waar andere overheden staan en waar zij tegenaan lopen, zodat we weten waar we hen in kunnen ondersteunen.”

 Hoe willen jullie het platform de komende tijd verder uitbouwen?
Jaap: “We willen meer vanuit het platform gaan organiseren. We zijn bijvoorbeeld, samen met NIPV OCB, gestart met masterclasses. De eerste staat al gepland. Deze is positief ontvangen en was meteen uitverkocht. We willen nu ook samen met NIPV masterclasses gaan organiseren met sprekers uit het buitenland. Er zijn wel kosten verbonden aan het volgen van de masterclasses. We hebben daarvoor gekozen omdat het een echte onderwijsvorm is en we daarmee het budget hebben om topsprekers uit te nodigen.”

Wat is jullie ambitie voor de komende jaren?
Paul: “Ik hoop dat dit een plaats wordt waar we elkaar weten te vinden. Bovendien hoop ik dat het over een jaar zo groot is dat we met elkaar kunnen oefenen. Dat hoeft niet meteen heel groot te zijn. We kunnen ook starten met table tops.” 

Jaap: “En ik zou graag willen dat er meer capaciteit vrijgemaakt wordt voor het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid, bijvoorbeeld door er een aparte uitvoeringsorganisatie van te maken. Er moet heel veel gebeuren om Nederland weerbaar te maken. Je kunt het vergelijken met het Delta-programma. Dat was ook een langdurig programma waar meerjarig geld voor vrijgemaakt werd. 

Weerbaarheid is hot en veel partijen duiken hier nu op. Dat is goed maar we moeten voorkomen dat we het druk hebben met vergaderen over governance. De urgentie is voor iedereen helder, het is nu tijd om dingen te gaan doen. Deze volgende fase vraagt vooral om handjes en actie, en niet om allerlei overleg-gremia en chiefs. Just do it, past hier nu bij. In dat kader hebben we nu ook een gezamenlijke werkorganisatie gebouwd met de VNG, veiligheidsregio’s en het NIPV, die ten dienste gaat werken van alle gemeenten en veiligheidsregio’s.” 

Waar wordt dat extra geld aan besteed?
Jaap: “Bijvoorbeeld aan een vakbekwaamheidsprogramma. Bij WeerbaarNL is een gulden een daalder waard, omdat we het geld gebruiken om vrijwilligers te vinden, te binden en op te leiden tot mensen die echt iets voor anderen kunnen betekenen in crisissituaties. Dat vraagt om een forse investering omdat je bijvoorbeeld ook moet investeren in noodcommunicatie, zodat je elkaar kunt bereiken tijdens een crisis. 

Het geld is bovendien nodig om de noodvoorzieningen op te zetten. Wij zijn als veiligheidsregio’s bijvoorbeeld bezig met het inrichten van brandweerkazernes als noodsteunpunten. Slechts 12% van alle brandweerkazernes in Nederland heeft een noodstroomvoorziening. Er is geld nodig om dat soort voorzieningen op orde te brengen. Met een aparte uitvoeringsorganisatie kun je de focus leggen op weerbaarheid en kun je ervoor zorgen dat dat soort zaken echt goed van de grond komen, zoals dat voorheen ook gebeurde bij het Deltaplan.”